699. Làm rõ 3 tội danh của “ông trùm” Nguyễn Đức Kiên

Đào Minh Khoa-CAND

Đã hơn 6 tháng kể từ thời điểm ông Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên) bị bắt  về tội “Kinh doanh trái phép”. Quá trình điều tra đã làm rõ hành vi “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của bầu Kiên cũng như 7 bị can khác có liên quan.

Được coi là người có tầm ảnh hưởng bởi nắm giữ nhiều cổ phần ở một số ngân hàng, nhưng thực chất, bầu Kiên có tiềm lực thật sự hay không? Câu trả lời đang dần được hé mở.

Từ vốn ảo trở thành… “ông trùm” tài chính

Trong các năm 2006 và 2008, Nguyễn Đức Kiên thành lập và điều hành 3 công ty, gồm: Công ty cổ phần Đầu tư thương mại B&B (Công ty B&B), Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội và Công ty TNHH Đầu tư tài chính Á Châu Hà Nội (Công ty ĐTTCAC Hà Nội. Ngày 30/11/2010, Kiên sử dụng pháp nhân Công ty B&B vay của Ngân hàng ACB số tiền 1.000 tỷ đồng thông qua hình thức phát hành và bán trái phiếu cho Ngân hàng ACB trong thời hạn 120 tháng.

Khi vay được số tiền trên, ông Nguyễn Đức Kiên và 8 người thân trong gia đình đã sử dụng 974,85 tỷ đồng để mua 33% cổ phần của Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín (VietBank), nâng số cổ phần của ông Nguyễn Đức Kiên và gia đình lên 41% cổ phần của VietBank. Ngày 10/1/2011, ông Nguyễn Đức Kiên dùng số cổ phần mua mới của VietBank làm tài sản thế chấp cho khoản vay 1.000 tỷ của Ngân hàng ACB.

Cùng ngày, ông Nguyễn Đức Kiên sử dụng pháp nhân của Công ty ĐTTC Á Châu Hà Nội vay của Ngân hàng ACB số tiền 659 tỷ đồng thông qua hình thức phát hành và bán trái phiếu cho Ngân hàng ACB. Số tiền này, sau khi vay được ông Nguyễn Đức Kiên sử dụng vào việc mua cổ phiếu của chính Ngân hàng ACB nhằm sở hữu 2% cổ phần của ngân hàng này.

Để đảm bảo cho khoản vay 659 tỷ đồng, ông Nguyễn Đức Kiên dùng số cổ phần mua của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Á (Ngân hàng Đại Á) và Ngân hàng Thương mại cổ phần Kiên Long (Ngân hàng Kiên Long) để thế chấp. Đáng lưu ý là số cổ phần thế chấp của Ngân hàng Đại Á và Ngân hàng Kiên Long cũng được hình thành từ khoản vay 800 tỷ đồng của Ngân hàng ACB, dưới pháp nhân của đơn vị vay là Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội.

Bằng thủ đoạn trên, ông Nguyễn Đức Kiên đã vay số tiền hơn 2.400 tỷ đồng của Ngân hàng ACB; sau đó sử dụng tiền vay mua cổ phần, cổ phiếu của một số ngân hàng, rồi dùng số cổ phần, cổ phiếu đó để thế chấp lại các khoản vay ban đầu tại Ngân hàng ACB, tạo ra vốn ảo, gây ảnh hưởng xấu đến chính sách tài chính, tiền tệ của Nhà nước. Hành vi này của ông Nguyễn Đức Kiên có dấu hiệu phạm tội “Kinh doanh trái phép”.

Cố ý làm trái, gây thất thoát hơn 718 tỷ đồng

Với quyền hạn là Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập Ngân hàng ACB, từ tháng 5/2010 đến tháng 11/2011, ông Nguyễn Đức Kiên đã chỉ đạo Thường trực Hội đồng quản trị Ngân hàng ACB, trong đó có các ông Trần Xuân Giá, Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang và Lý Xuân Hải ra chủ trương để ngân hàng ACB ủy thác cho nhân viên gửi tiền vào các tổ chức tín dụng sai qui định, cụ thể:

Từ ngày 27/6 đến 27/9/2011, Ngân hàng ACB ủy thác cho 19 nhân viên gửi 718,9 tỷ đồng vào Chi nhánh Nhà Bè và Chi nhánh TP Hồ Chí Minh của một ngân hàng với lãi suất trong hợp đồng là 14%/năm, lãi chênh lệch ngoài hợp đồng từ 3,7 đến 13%/năm vi phạm Luật các tổ chức tín dụng và Thông tư số 02/2011/TT-NHNN ngày 3/3/2011 của Ngân hàng Nhà nước qui định về trần lãi suất, để Huỳnh Thị Huyền Như, nguyên Trưởng phòng Giao dịch Điện Biên Phủ, thuộc Chi nhánh TP Hồ Chí Minh lợi dụng lừa đảo chiếm đoạt số tiền 718,9 tỷ đồng.

Ngoài ra, từ tháng 5/2010 đến tháng 11/2011, bất chấp quy định về điều hành lãi suất của Nhà nước, Kiên đã chỉ đạo Ngân hàng ACB ủy thác cho nhân viên gửi tiền vào 22 ngân hàng, thu số tiền chênh lệch ngoài hợp đồng hơn 247 tỷ đồng, làm ảnh hưởng đến an ninh tiền tệ và điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ.

Tài sản đã thế chấp vẫn đem bán

Vẫn bằng thủ đoạn cũ, ông Nguyễn Đức Kiên đã sử dụng pháp nhân Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội vay của Ngân hàng ACB 307 tỷ đồng thông qua phát hành trái phiếu để mua gần 30 triệu cổ phiếu của Công ty cổ phần Thép Hòa Phát, sau đó lại dùng hơn 22 triệu cổ phiếu của Công ty cổ phần Thép Hòa Phát thế chấp cho Ngân hàng ACB để đảm bảo cho việc phát hành trái phiếu.

Ngày 15/5/2012, ông Nguyễn Đức Kiên lại chỉ đạo nhân viên dưới quyền lập biên bản họp Hội đồng quản trị để quyết định chuyển nhượng 20 triệu cổ phần của Công ty cổ phần Thép Hòa Phát, trị giá 264 tỷ đồng để bán cho Công ty TNHH một thành viên thép Hòa Phát.

Điều đáng lưu ý là 20 triệu cổ phần này nằm trong số hơn 22 triệu cổ phần đã được thế chấp cho Ngân hàng ACB để đảm bảo việc phát hành trái phiếu. Như vậy, ông Nguyễn Đức Kiên cùng 2 đồng phạm là Trần Ngọc Thanh và Nguyễn Thị Hải Yến có hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, mang tài sản đã thế chấp đem bán nhằm chiếm đoạt 264 tỷ đồng.

Xem xét dấu hiệu tội danh thứ 4: trốn thuế

Trong khi chúng tôi đang hệ thống những hành vi về “ông trùm” tài chính này thì nhận được thông tin: Cơ quan tố tụng đang xem xét dấu hiệu trốn thuế của Nguyễn Đức Kiên; nếu vậy, sẽ có 4 tội danh đang đối mặt với ông Nguyễn Đức Kiên?

Vụ án ông Nguyễn Đức Kiên vẫn đang ở giai đoạn điều tra mở rộng. Bên cạnh việc tái cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, thì việc xử lý nghiêm những đối tượng như ông Nguyễn Đức Kiên có hành vi lũng đoạn thị trường tài chính cũng là một biện pháp quan trọng nhằm làm lành mạnh hóa thị trường – vốn được coi là “xương sống” của nền kinh tế và hết sức nhạy cảm này.