Một nhà khoa học thành danh ở Mỹ với nhiều công trình
nghiên cứu và hằng trăm bài viết được đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế
xuất thân từ một cậu bé bán thuốc lá dạo ở chợ Gò Vấp, Sài Gòn. Câu chuyện của
Giáo sư-Tiến sĩ Hóa học Trương Nguyện Thành hiện đang giảng dạy tại trường đại
học Utah, Hoa Kỳ, là niềm hãnh diện của người Việt trên trường quốc tế và là
tấm gương đáng khâm phục để giới trẻ Việt Nam noi theo.
Trà Mi-VOA | Washington DC
Giáo sư Trương Nguyện Thành chụp tại Viện Khoa
Học-Công Nghệ-Thông Tin ở Sài Gòn
Năm 11 tuổi, cậu bé Thành đã bắt đầu bươn chải, dãi dầu mưa
nắng để kiếm tiền phụ mẹ nuôi 9 anh chị em sau khi cha mình bị liệt bán thân.
Ngày ngày, sau giờ tan trường từ giữa trưa đến tận 9, 10 giờ đêm, cậu bé rong
ruổi với thùng thuốc lá trên vai đi bán dạo quanh bến xe lam chợ Gò Vấp. Năm
1976, khi Việt Nam mở chiến dịch đưa cư dân ra các vùng kinh tế mới xa xôi, hẻo
lánh, gia đình Thành chuyển xuống Lái Thiêu xoay sở tậu được một miếng ruộng
nhỏ và một cặp trâu. Ở tuổi 15, Thành bỏ nghề bán thuốc lá dạo để chuyển sang
đi cày thuê cuốc mướn. Việc học của cậu bé bị cản trở và chi phối rất nhiều bởi
công cuộc mưu sinh vất vả hằng ngày, nhưng ý chí quyết tâm theo đuổi con đường
học vấn để đổi đời đã vun đúc trong lòng cậu bé từ rất sớm.
Tiến sĩ Thành chia sẻ:
“Tôi có tư duy thích học, những lúc rảnh rỗi, tôi thường
lấy sách đọc. Chỉ có môn toán là tôi học được vì không đòi hỏi tập trung nhiều.
Cứ rảnh là tôi ngó qua một cái rồi để cái đầu tôi làm việc. Tôi được sự dạy dỗ
của ông nội và ba tôi. Họ thường khuyên rằng học vấn là con đường ngắn nhất để
đưa một người không có gì tới thành công”.
Tới năm học lớp 12, con đường học vấn của cậu bé nghèo, lam
lũ bắt đầu rẽ bước ngoặt, xuất phát từ một đáp án dí dỏm của Thành trước câu
hỏi của thầy đố các học sinh giỏi. Ấn tượng trước sự thông minh của Thành,
người thầy đã soạn đưa cho cậu bé một số sách để tham khảo.
Giáo sư Trương Nguyện Thành kể lại:
“Năm 1979, Việt Nam lần đầu tiên tổ chức kỳ thi toán toàn
quốc. Thầy tôi có đem mười mấy cuốn sách cho tôi mượn, bảo tôi đọc cho biết rồi
tới dự lớp thầy dạy cho các học sinh giỏi dự thi toán. Tôi rất cảm động trước
nghĩa cử này. Mỗi tối sau giờ làm ruộng, tôi đốt đèn dầu đọc sách từ 9 giờ tới
12 giờ đêm. Thời điểm đó, ở Việt Nam, hạnh kiểm là vấn đề khá quan trọng. Hạnh
kiểm tôi tương đối xấu nên cô hiệu trưởng không cho tôi đi thi học sinh giỏi
toán. Ông thầy lén đưa tôi đi theo đội tuyển, may quá tôi thi đậu. Tỉnh Bình
Dương lúc đó chọn khoảng 30-40 em học sinh giỏi toán lên trên tỉnh học chuyên
toán trong 3 tháng. Sau 3 tháng, họ tuyển lại lấy 5 em. Tôi cũng may mắn lọt
vào trong 5 em đó. Cũng vì thế, ba tôi nhận ra rằng tôi có tiềm năng. Từ lúc
đó, ông khuyên tôi nên nghỉ đừng đi cày thêm mà tập trung học. Và từ đó, ông
tìm cách cho tôi ra nước ngoài”.
19 tuổi, sau khi thi
đậu vào đại học Bách Khoa, chàng thanh niên Trương Nguyện Thành vượt biên sang
Mỹ.
Sau 1 năm ở trung học với những khó khăn bước đầu về ngôn ngữ, anh từ giã gia
đình bảo trợ người Mỹ để bắt đầu cuộc sống tự lập ngay từ năm thứ nhất đại học.
Để trang trải sinh hoạt phí trong thời đèn sách, phần đông các bạn trẻ ở đây
thường phụ việc ở nhà hàng, tiệm giặt ủi, hay đi giao báo. Riêng trường hợp của
Thành, anh tìm đến một người thầy và xin được theo chân làm việc trong phòng
thí nghiệm để bắt đầu công việc nghiên cứu ngay từ năm đầu đại học, một công
việc thường bắt đầu ở bậc cao học. Số tiền kiếm được đủ trang trải các khoản
chi phí hết sức tiết kiệm hằng ngày. Còn học phí của anh chủ yếu nhờ các khoản
vay từ nguồn quỹ dành cho sinh viên và các phần học bổng của chính phủ. Sau 4
năm đại học, anh ra trường với bằng cử nhân hóa học cùng với 4 văn bằng phụ về
lý, toán, công nghệ thông tin, và thống kê.
Tốt nghiệp đại học, anh đi thẳng vào chương trình tiến sĩ.
Trong thời gian nghiên cứu hậu tiến sĩ, anh dành được học bổng của Qũy Khoa học
Quốc gia dành cho các tiến sĩ trẻ có tiềm năng vì lúc tốt nghiệp tiến sĩ, anh
đã có 16 bài nghiên cứu trong khi trung bình một tiến sĩ khi ra trường xuất bản
chừng 4-5 bài nghiên cứu. Năm 1992, anh về làm Giáo sư hóa cho trường đại học
Utah. Một năm sau, anh được chọn là 1 trong những nhà khoa học trẻ nhiều triển
vọng của Hoa Kỳ, với giải thưởng 500 ngàn đô la cho công tác nghiên cứu. Năm
2002, anh được cấp bằng Giáo sư Cao cấp, tức bậc cao nhất trong 3 cấp Giáo sư
của Mỹ.
Những yếu tố nào giúp một cậu bé lam lũ, nghèo khó từng bán
thuốc lá dạo, cày thuê cuốc mướn ở đáy xã hội Việt Nam lột xác, đổi đời thành
một nhà khoa học danh tiếng tại Mỹ?
Giáo sư-Tiến sĩ Trương Nguyện Thành cho biết:
“Người đó có tiềm năng trời phú. Thứ hai, có môi trường
giúp họ phát triển. Thứ ba, người đó có nhận thức được rằng mình có cơ hội đó
hay không.
Tiềm năng chỉ là khả năng, muốn đạt được thành công đòi hỏi
phải có môi trường để phát triển. Môi trường không cho phép người đó phát
triển, thì cũng không làm được. Điển hình là người Việt ở Mỹ hay ở nước ngoài
thành công rất cao, thế nhưng tại sao ngay tại Việt Nam không có những ngôi sao
như vậy?
Khi tôi bước chân vào trung học ở Mỹ, có một cậu vượt biên
cũng giống trường hợp như tôi, đi một mình, được một gia đình Mỹ bảo lãnh. Cậu
ta cũng ở gần nhà tôi. Khi tới Mỹ, tôi và cậu ấy có cùng một cơ hội như nhau.
Tôi cố gắng hơn, tôi vào đại học. Còn cậu ta làm việc cho một hãng gà Tây, kiếm
tiền liền. Một năm sau, tôi về lại làng thăm ba mẹ nuôi và ghé thăm thằng bạn.
Công việc nó làm chỉ đứng móc ruột gà Tây thôi, chờ con gà chạy qua, đưa tay
vào móc ruột gà ra. Nó khoe với tôi nó có được chiếc xe hơi. Còn tôi lúc đó vẫn
chưa có gì. Sau 4 năm đại học, tôi trở về, anh bạn vẫn còn móc ruột gà Tây. Anh
đã có được một căn hộ, có TV lớn, dàn máy xịn, xe hơi sports. Còn tôi vẫn chỉ
một thùng sách quèn. Sau 5, 6 năm sau, tôi trở về, cậu bạn vẫn còn làm chỗ cũ
nhưng cho biết phải đổi nghề vì đau nhức xương khớp tay do làm việc ở phòng
lạnh. Lúc đó, tôi sắp ra tiến sĩ. Đó là cái điều kiện thứ 3 mà tôi muốn nói:
người có tiềm năng, có môi trường, mà không nhận thức được cơ hội của mình và
quyết tâm đạt được cơ hội đó. Thật sự, tôi không có xe hơi, không có bạn gái,
không có tình phí, ở nội trú, ăn mì gói. Cho nên, chi phí tôi rất ít. Tôi làm
việc trong phòng nghiên cứu chỉ đủ sống. Tôi ra đại học trong túi chỉ có 200 đô
la, nợ nhà nước khoảng 15 ngàn đô la (mỗi năm khoảng 3-4 ngàn tiền học phí cộng
với tiền phụ thêm để sống), cùng một thùng sách và một giỏ quần áo cũ”.
Thành công ở xứ người, Giáo sư Thành trở lại Việt Nam, giúp
thành lập Viện Khoa học Công nghệ Tính toán TP.HCM bắt đầu đi vào hoạt động từ
năm 2009. Vừa tiếp tục giảng dạy tại trường đại học Utah ở Mỹ, vừa giúp điều
hành Viện nghiên cứu tại Việt Nam, Viện trưởng Trương Nguyện Thành nói về công
việc của mình:
“Điều khiển một viện nghiên cứu từ xa rất khó. Cho nên, có
một viện trưởng tại Việt Nam chuyên lo các vấn đề hằng ngày như làm việc với
chính phủ, hợp đồng, hay mướn người. Còn tôi phụ trách chiến lược phát triển về
khoa học, kêu gọi những người khác về giúp phát triển”.
Ngoài ra, cá nhân ông còn nhận bảo trợ cho các sinh viên
giỏi từ Việt Nam sang Mỹ du học bằng chính nguồn quỹ nghiên cứu của ông. Đích
thân Giáo sư Thành đứng ra phỏng vấn tuyển chọn người tài, và từ năm 2001 tới
nay, ông đã tài trợ cho trên dưới 20 sinh viên Việt Nam sang Mỹ học tập, nghiên
cứu. Trong số này có nhiều người đã trở về giúp ông phát triển Viện nghiên cứu
tại Việt Nam.
Tiến sĩ Trương Nguyện Thành tâm sự:
“Thời còn đi cày mướn, lời nguyền của tôi là nếu tôi thành
công, tôi sẽ đem cơ hội đó cho lại những người khác. Đó là tâm nguyện của tôi
lúc còn ở đáy xã hội Việt Nam. Tôi thường nói chuyện với học trò của tôi khi họ
tới cảm ơn tôi đã cho họ cơ hội. Tôi bảo họ không cần cảm ơn tôi. Điều họ có
thể trả ơn tôi là đem cơ hội đó cho một vài người khác. Chính vì vậy, một số đệ
tử của tôi về lại Việt Nam, giúp tôi lập Viện. Tôi gieo những hạt giống và từ
đó sẽ nhân thành những hạt giống khác. Một con én không làm nên nổi mùa xuân.
Tôi chỉ là người mở đường. Những người khác bước chân theo, làm cho con đường
rộng ra, nhẵn thêm, dễ đi hơn”.
Giáo sư Thành nói ai cũng mơ ước thành công, nhưng chỉ có
những người chịu khó nỗ lực mới tới được đích đến:
“Tôi chỉ có một lời nhắn nhủ với các sinh viên ở Việt
Nam rằng trên đời cái gì cũng có giá phải trả. Nếu muốn thành công, phải chấp
nhận trả cái giá đó. Thành công là một con đường đi chứ không phải là một điểm
đích. Tôi không nói tôi đã thành đạt điều gì, chỉ là một con đường mà khi quay
lại tôi thấy tôi đã đi được rất xa rồi”.
Con đường thành công của Giáo sư -Tiến sĩ Trương Nguyện
Thành trải qua bao nhiêu năm gian nan, thử thách. Cậu bé bần cùng, lam lũ ở
Việt Nam qua đến Mỹ cũng đã nếm trải bao nhiêu những thiếu thốn, khó nhọc để có
được vị trí đáng nể như ngày hôm nay. Đó là nhờ sự quyết tâm vượt khó vươn lên,
sẵn sàng trả giá cho con đường đã chọn.
Quí vị và các bạn có những câu chuyện thành công muốn chia
sẻ với các bạn trẻ Việt Nam qua Tạp chí Thanh Niên của đài VOA, email số phone
về địa chỉ vietnamese@voanews.com, Trà Mi rất hân hạnh được giới thiệu những
tấm gương thành công của người Việt khắp nơi.
Tạp chí Thanh Niên hẹn tái ngộ cùng quý vị và các bạn trong
một câu chuyện mới vào giờ này, tuần sau. Rất mong được đón tiếp quý vị và các
bạn hằng tuần trên làn sóng phát thanh của đài VOA và trên trang web
voatiengviet.com, trong phần Chuyên mục đặc biệt, ngay trang chính.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét