790. Dân Choa: Khi báo mạng vắng Nhất

Trương Duy Nhất đang bị áp giải ra sân bay, di lý về HN

Mấy ngày qua bài viết về Trương Duy Nhất đã tạm lắng. Báo chí chính thống cũng không có thông tin gì thêm. Tuy vậy, mọi người quan tâm đến cựu nhà báo Trương Duy Nhất vẫn còn câu hỏi: Tại sao Trương Duy Nhất bị bắt.

Tôi cũng vậy. Dù đã đọc rõ thông tin qua báo chí. Blogger Trương Duy Nhất vi phạm điều 258 của bộ luật hình sự. Nhưng tôi vẫn lấy làm ngạc nhiên, nhất là phải áp dụng hình thức “bắt khẩn cấp” đối với một người như Trương Duy Nhất.

Tuy không phải là bạn của Nhất, cũng không phải là fan của Nhất nhưng tôi vẫn đọc những bài viết trên Blog của Nhất.

Tôi đã từng đọc bài của Nhất viết trên báo chí, khi anh còn là phóng viên của tờ Đại Đoàn Kết. Rồi cũng đọc những bài ngắn trên Blog riêng của anh. Ngay từ lúc này tôi đã thấy Nhất có hai giọng văn khác nhau. Trên báo chí chính thống các bài đều giống như các bài viết như các phóng viên khác. Nhưng trong Blog thì khác hẳn. Nhất có một thái độ dứt khoát, có chính kiến mạnh và đi sâu vào các vấn đề chính sự nóng hổi.

Anh đả phá quan niệm vốn có của hai phía, phía trong nước và hải ngoại, phía chính thống và phía “lề trái”.

Điều này gây ngờ vực cho nhiều người đọc. Có nhiều người còn cho rằng Nhất là người của anh ninh mạng nhà nước, viết những bài như thế để làm con mồi, nhử những nhà “hoạt động dân chủ” trên mạng. Sự nghi ngờ của dân mạng không phải là không có lý, vì Nhất đã từng 8 năm làm phóng viên cho báo CA Đà Nẵng. Nhất chắc chắn phải là người được nhà nước tin tưởng và cũng từng tháp tùng chủ tịch nước trong chuyến công tác ở nước ngoài.

Nhưng bài của Nhất không phải luôn được tung hô. Cả hai phía, trong nước và nước ngoài, đều có khen và cũng đả kích Nhất tơi bời. Trong nhiều Entry Nhất bị công kích mạnh, thậm chí bị thóa mạ, buộc anh phải khóa comments.

Dù khen hay chê nhưng người đọc đều phải thừa nhận, Nhất là một người có cá tính mạnh, có chính kiến riêng và có kiểu suy luận vấn đề khắc hẳn với số đông khác.

Nhất cũng đã làm cho giới báo Việt Nam một cú shock khi anh tuyên bố, bỏ viết báo chính thống, chuyển sang chuyên tâm viết Blog. Có lẽ anh là người duy nhất từ trước đến nay dám bỏ công việc phóng viên một cách tự nguyện trong khi anh là một cây bút đang ăn khách, sức viết tràn trề. Không kinh doanh hay làm một việc gì khác, anh bảo là chỉ chuyên tâm viết Blog. Đây cũng là một điều gây ngờ vực cho mọi người. Từ trước đến nay có ai ở Việt Nam mà sống bằng cách viết Blog đâu, cũng không có doanh nghiệp nào quảng cáo ở Blog cả. Vậy thì thực sự Nhất kiếm tiền nuôi thân bằng cách nào?

Nói thì dễ nhưng muốn duy trì Blog cũng khó. Blog của anh luôn gặp khó khăn. Luôn bị các Hacker đánh phá, chiếm đoạt, phá hủy dữ liệu. Ngay thời anh liên kết với trang VnWeblogs, nơi sân chơi của nhà văn nhà báo cũng bị “Sinh tử lệnh” tấn công. Họ cũng bị vạ lây. Sau nhiều tuần trang ngừng hoạt động, nhiều người phải rơi bỏ sân chơi này, nhưng không ai trách Nhất cả.

Nhất có yêu nước không?

Có! Điều này thể hiện qua các bài viết trên Blog. Nhất yêu nồng nàn quê hương thành phố nơi Nhất đang ở. Nhiều bài Nhất viết khen Đà Năng mà những người nơi khác đọc cũng chạnh lòng. Nhất khen những gì mà lãnh đạo địa phương làm được, Nhất chê những gì còn yếu kém. Nhưng Nhất viết theo kiểu của Nhất, thẳng băng, rạch ròi, không cả nể hay né tránh.

Nhất có phản động không?

Phản động hiểu theo kiểu triết học thì không, thậm chí là rất cách mạng nữa là khác. Nhất muốn cho đất nước thay đổi tiến lên cho bằng các nước khác. Nhất hay so sánh cách này với cách khác, nước Việt Nam với các nước khác. Ngay cả tầng lớp lãnh đạo của quốc gia Nhất cũng không tha, so sánh tất. Nhất đả phá lề lối cũ, Nhất mạnh dạn đưa ra ý tưởng mới, phải đổi thay xã hội. Xét cho cùng thì đấy là rất cách mạng.

Trong các bài viết của mình, Nhất không tung hô chào đón “dân chủ” và cũng không hô hào kéo bè, lập hội để lật đổ hay chống phá chế độ.

Vậy thì sao phải bắt Nhất?

Theo thông tin báo chí thì Nhất đã vi phạm điều 258, Bộ luật hình sự:

“Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân

1. Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

2. Phạm tội trong trường hợp nghiêm trọng thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm”.

Như vậy Nhất đã bị bắt vì “lợi dụng báo chí… vi phạm quyền lợi của Nhà nước…” khi viết Blog trên mạng.

Nhất không gây gổ với ai cả. Nhất không lập hội, không biểu tình, không chống đối, không hô hào lật đổ, cũng không nhập hội hè. Mỗi tội viết Blog.

Nếu xem kĩ trên mạng thì có đến hàng trăm, thậm chí hàng ngàn bài viết của vô số Blogger hết sức phản động, thậm chí vô cùng cự đoan. Họ hô hào lập hội, hô hào lật đổ chính quyền, thậm chí còn hô hào cả những biện pháp bạo lực. Hằng hà vô số bài viết có tính kích động hay bôi nhọ cá nhân các lãnh đạo với lời lẽ hết sức miệt thị. Thế nhưng họ không bị bắt, không bị hacker tấn công. Chung quy là sức lan tỏa của các trang này kém. Người đọc biết chọn lọc thông tin, biết điều gì hay, mới và cũng biết điều gì là thị phi.

Chính quyền cho bắt một người viết báo mạng. Trước tiên họ phải thứa nhận thành công lan tỏa của người đó, ảnh hưởng của người đó đối với truyền thông.

Những bài viết của Nhất đã gây khó chịu cho chính quyền. Không nhất thiết là Nhất phản động hay có ý thức thù nghịch, nhưng lối viết của Nhất đã có sức thuyết phục người đọc và đưa cho họ một kiểu tư duy mới, khác hẳn với tư dư giáo điều của chính thống.

Ngay trong trang của mình, Nhất cũng đã từng kể vắn tắt về chuyện đã bị an ninh của công an sách nhiễu. Thậm chí đã bị cảnh cáo qua mạng. Nhất không chịu quy phục, vẫn cứng rắn theo kiểu của Nhất.

Rất có thể công an đã lập hồ sơ theo dõi, sàng lọc bài viết, tập trung tư liệu và chỉ có chờ dịp mà thôi.

Lệnh bắt Truong Duy Nhất được tiến hành theo “bắt khẩn cấp”. Đây là một hình thức chỉ áp dụng cho đối tượng đặc biệt nguy hiểm. Bởi vì theo điều 81, Bộ luật tố tụng hình sự quy định:

“1. Trong những trường hợp sau đây thì được bắt khẩn cấp:

A) Khi có căn cứ để cho rằng người đó đang chuẩn bị thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng; Khi người bị hại hoặc người có mặt tại nơi xảy ra tội phạm chính mắt trông thấy và xác nhận đúng là người đã thực hiện tội phạm mà xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn;

C) Khi thấy có dấu vết của tội phạm ở người hoặc tại chỗ ở của người bị nghi thực hiện tội phạm và xét thấy cần ngăn chặn ngay việc người đó trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ”.

Nhất đang sống ở Đà Nẵng, mọi hoạt động vẫn như thường lệ, vẫn chăm chỉ đọc báo, viết Blog và giao du với bạn bè. Nhất không cướp đoạt, không uy hiếp cá nhân hay tổ chức nào cả. Hơn nữa cũng không có ai bị thiệt hại hay đe dọa nghiêm trọng cả.

Thế nhưng Nhất vẫn bị bắt khẩn cấp.

Lý do tại sao Trương Duy Nhất bị bắt khẩn cấp đã được nhiều người đề cập đến. Chung quy là từ lâu Nhất đã rơi vào vòng ngắm của an ninh, chỉ cần một lý do cụ thể thì Nhất sẽ rơi vào vòng lao lý.

Lối viết của Nhất sắc sảo. Nếu quy tội cho Trương Duy Nhất cũng khó. Nhiều lúc người ta ngờ rằng, Nhất phải có một nguồn thông tin cực kỳ phong phú, hoặc là đằng sau Nhất phải có ai đó mà thành ra Nhất mạnh mồm.

Các điều Nhất viết trước hầu như là khá đúng. Nhưng có lẽ đó là do tư duy sắc sảo của Nhất. Người phóng viên hay Blogger muốn viết điều tiên lượng về vụ việc chưa xảy ra thì phần lớn đều “nghe nhạc điệu, đoán chương trình”. Nhưng có thể điều này Nhất hơi xuất sắc do tư duy logic của anh.

Nhưng dù sao thì Nhất cũng đã quá đà trong những bài viết nói về Hội nghị trung ương 7 của Ban chấp hành ĐCS. Anh không bình luận nhiều mà chuyên về đưa tin, tin gần như mới nhất công bố trên mạng. Tai hại hơn là anh lại cho cập nhật cả thời gian, lịch trình như một hotline. Nếu thông tin kia chính xác thì chắc chắn Nhất phải có một nguồn tin nội bộ nào đó. Vì Nhất ở Đà Nẵng, không liên quan gì đến đại hội. Dù có quen biết đến đâu, Nhất không có quyền công bố những thông tin như vậy.

Nếu bên an ninh kiểm tra thông tin trên trang của Nhất, thấy trùng hợp với lịch trình của hội nghị và tần suất thông tin nhanh nhạy phù hợp thì họ bắt buộc phải bắt Nhất. Từ đó họ sẽ khai thác Nhất lấy thông tin ở đâu, từ ai. Quy chế bảo mật cho thông tin và quy chế bảo mật cho hội nghị hết sức nghiêm ngặt. Vậy thì việc để lọt thông tin nội bộ ra ngoài thì hết sức nghiêm trọng.

Việc công an khám xét, bắt Nhất và cho di lý ngay ra Hà Nội cho thấy rằng bắt Trương Duy Nhất không phải từ Đà Nẵng mà từ những cấp cao hơn ở Hà Nội. Có nghĩa là họ cũng ngại có những can thiệp từ địa phương, vì địa phương không có chủ trương này.

Mấy hôm nay vắng tin Nhất. Chắc Nhất đang đối đầu với cáo buộc mình. Tôi tin một người như Nhất thì cũng đủ lý lẽ để bác bỏ các cáo buộc đó. Một người từng viết báo cho công an có thâm niên, hiểu cách điều tra, hiểu tâm lý người điều tra thì cũng không sợ hãi gì về chuyện “phản động”. Nhất đủ bản lĩnh để vượt qua điều đó.

Nhưng nếu Nhất vướng vào chuyện tiết lộ thông tin thì sẽ rất khó cho Nhất và cũng sẽ khó cho những người liên quan.

Cũng tiếc cho Nhất.

Người viết báo và viết Blog có bản lĩnh như Nhất không nhiều.

Theo FB của DC