Một bài hay, tự truyện của nhà văn Nga Mihail Siskin, thêm cho người đọc VN một
góc nhìn về cái gọi là "Liên Xô giải phóng châu Âu khỏi Đức quốc xã".
Từ niềm tự hào là công dân của một quốc gia thắng trận, đến nỗi thất vọng khi sự
hy sinh xương máu của những người lính làm nên chiến thắng bị lợi dụng trở
thành mục tiêu cho tham vọng quyền lực sắt máu của một nhóm vài cá nhân.
Cuối bài, tác giả chua chát nhận ra rằng họ - nhân dân Nga - là những người thua trận!
Chú thích:
- Bản tiếng Việt do anh Cuong Nguyen dịch từ bản tiếng Phần Lan của Vappu Orlov.
- Bản tiếng Việt do anh Cuong Nguyen dịch từ bản tiếng Phần Lan của Vappu Orlov.
- Có sửa một câu trong bản tiếng Việt cho dễ hiểu, từ "Lúc cha tôi sáu tuổi, cha của ông ấy bị bắt giữ" trở thành "Ông nội tôi bị bắt giữ lúc cha tôi được 6 tuổi (GKP).
-----
NƯỚC NGA TRỞ LẠI THỜI TRUNG CỔ
Nhà báo người Nga Mihail
Siskin suy nghĩ gì trong ngày Chiến thắng qua bài viết của mình, nước Nga đã thắng
hay thua trận.
Cha tôi tình nguyện đi chiến đấu khi ông 18
tuổi. Ông phục vụ dưới tàu ngầm ở vùng biển Baltic.
Hồi còn nhỏ, gia đình tôi sống trong một căn hộ ở dưới tầng hầm vùng Arbatti và trên tường, phía trên giường của tôi có treo bức ảnh chụp ”Con cá chó” của ông. Hồi đó, tôi vô cùng tự hào rằng cha tôi có chiếc tàu ngầm, và tôi đã sao chép lại tấm ảnh đó vào quyển vở học sinh. Mỗi năm, cứ đến ngày 9 tháng năm là cha tôi lại lấy trong tủ ra bộ quân phục của lính hải quân mà ông đã phải sửa đi sửa lại khi bụng cứ to dần, rồi gắn lên đó tất cả những huân chương của mình. Đối với tôi, điều rất quan trọng để tự hào về người cha: hồi đó có chiến tranh và cha tôi đã chiến thắng!
Khi lớn lên tôi mới biết là trong những năm 1944 1945, cha tôi đã bắn chìm nhiều tàu của Đức chở người tị nạn từ hai thành phố Riga và Tallin (thủ đô của Latvia và Estonia). Hàng trăm hàng nghìn người đã bị chìm sâu dưới đáy biển Baltic – vì chiến công này mà cha tôi đã được trao tặng huân chương. Đã bao lâu nay tôi không còn tự hào về ông ấy nữa, nhưng tôi cũng không lên án ông ta. Hồi ấy có chiến tranh.
Sau chiến tranh, ông uống rượu suốt cuộc đời của mình. Và cũng như tất cả các đồng đội tàu ngầm của mình. Chắc là họ cũng không chịu đựng nổi. Ông ấy còn quá trẻ khi tham gia chiến tranh bao năm tháng trên biển và luôn luôn lo sợ rằng mình sẽ bị chết chìm trong cái quan tài sắt đó. Chẳng bao giờ có thể thoát khỏi những chuyện như vậy.
Thời Gorbatsov, thời kỳ đói kém thực sự, cha tôi vì là cựu chiến binh nên đã nhận được những thùng cứu tế mà trong đó là những thực phẩm từ nước Đức. Đây là một điều sỉ nhục cá nhân đối với cha tôi. Ông và đồng đội của mình, trong suốt cuộc đời, luôn cảm thấy mình là người chiến thắng, nhưng giờ đây ông buộc phải nuốt những miếng ăn bố thí do kẻ thù mà mình đã từng thắng ném cho.
Lần đầu tiên khi mang về thùng quà cho gia
đình, cha tôi đã uống say mèm và la hét: chúng ta là kẻ chiến thắng mà! Nhưng
sau đó ông lặng câm, bắt đầu khóc và liên tục hỏi, chẳng biết hỏi ai, hướng về
phía tôi: nói đi, chúng ta là kẻ thắng trận hay thua trận đây?
Trong những năm cuối đời, cha tôi đã thực sự
hủy hoại thân mình bằng rượu votka. Tất cả các đồng đội tàu ngầm của cha đã uống
để chui xuống mồ cách đây lâu lắm rồi. Chắc hẳn là cha tôi cũng đang vội vã đi
gặp đồng đội của mình. So với các đồng đội tàu ngầm của mình thì cha tôi có tuổi
thọ cao nhất. Ông được thiêu trong lò hỏa táng Moskva trong bộ quân phục của
mình.
Trong mười sáu năm cầm quyền Putin đã đạt được tất cả những gì mà một kẻ độc tài muốn có. Được dân chúng yêu mến và kẻ thù lo sợ. Ông ta đã tạo lập nên một chính quyền mà những điều luật lung lay của hiến pháp không thể kiềm chế, nhưng được tạo dựng nên bởi những điều luật không lay chuyển nổi của sự trung thành của các chư hầu đối với bá vương – từ đáy cho tới đỉnh của kim tự tháp.
Chế độ độc quyền của thế kỷ 21 này đã nghiên
cứu kỹ lưỡng kinh nghiệm của những người đi trước nhằm tránh khỏi những sai lầm
của những người đi trước: biên ải được mở rộng và tất cả những ai bất mãn (với
chế độ) đều có quyền rời bỏ đất nước để ra đi.
Làn sóng di dân mới tăng dần theo tháng năm. Rời
bỏ quê hương toàn là thành phần ưu tú: những nhà nghiên cứu, những chuyên viên
công nghệ thông tin, các nhà báo, kỹ sư, doanh nhân. Những mất mát mang tính chất
thảm họa nhân bản này làm suy yếu đất nước, nhưng lại làm cho chính quyền thêm
vững mạnh. Những người ở lại được dành cho một toa thuốc đã trải qua thực nghiệm:
chiến tranh.
Sự cuồng loạn vì lòng yêu nước xuất phát từ truyền hình (TV) là một vũ khí huyền diệu của chính quyền. Cái ”Hòm ma cà rồng” này (truyền hình – người dịch) đã tạo dựng cho người dân một thế giới quan lý tưởng: tây phương muốn chúng ta bị hủy diệt, cho nên cha ông cũng như tổ tiên của chúng ta phải phát động cuộc thánh chiến để chống lại chủ nghĩa phát-xít và chúng ta phải sẵn sàng hy sinh tất cả để giành lấy chiến thắng. Và những ai đứng lên chống lại điều này là kẻ phản quốc.
Bất kể lý tưởng là gì – đạo thiên chúa giáo chính thống (orthodox), chủ nghĩa cộng sản, hay lại là thiên chúa giáo chính thống – thì chính phủ luôn lấy lòng yêu nước để thao túng người dân.
Ông nội tôi bị bắt giữ lúc cha tôi vừa 6 tuổi. Ông nội tôi bị mất tích trong gulag (trại cải tạo lao động Liên Xô). Đứa con trai (cha tôi – ND) muốn tự hào về cha mình, nhưng người cha ấy lại là kẻ thù của nhân dân. Thế nhưng, khi xảy ra chiến tranh thì những người dân vốn bị chính quyền đánh đập trước đó bỗng nhiên lại được nghe loa phường gọi một cách thân mến: ”Các anh và các chị!”
Điều nhơ bẩn của chính quyền được thể hiện là họ đã và đang luôn luôn cũng như sẽ tiếp tục lợi dụng cái tâm huyết nhân bản tuyệt vời (của dân chúng): lòng yêu nước và sẵn sàng hy sinh tất cả vì điều đó. Sự độc tài đã tự biến mình thành tổ quốc. Cha tôi đã xông pha ra chiến trường để bảo vệ tổ quốc, nhưng thực ra ông ấy đã bảo vệ cái chính quyền đã sát hại cha của mình.
Đây là chiến thắng hay thất bại đáng mong đợi đối với đất nước? Đối với người yêu nước thì điều này quả là một câu hỏi lạ lùng, nhưng cũng không đến nỗi lạ lùng khi mà trải qua bao thế kỷ, tổ quốc chẳng hề ban phát cho thần dân nước mình cũng như kẻ ngoại bang một cơ hội sống còn nào cả.
Trong sự hiểu biết của người dân, mãi cho đến cuối cùng vẫn không sáng tỏ, tổ quốc chấm hết ở đâu và từ đâu bắt đầu một chính quyền tội phạm – cả hai cái này đều dính chặt với nhau và cùng nhau lớn lên. Tình yêu tổ quốc là một con bò thần của người dân Nga, con bò ợ lên rồi nhai lại những thứ như nhân quyền và sự tự trọng cá nhân như nhai kẹo cao su.
Đối với người Nga câu hỏi quan trọng nhất: nếu tổ quốc là con quái vật thì mình nên yêu hay ghét nó? Đã từ lâu, điều này được thể hiện qua câu thơ của người Nga: ”Trái tim không thể học được yêu thương những gì nó đã mệt mỏi vì thù hận.” (Xin lỗi. Vì không biết làm thơ nên xin tạm dịch nguyên văn ý thơ)
À này, có phải Chikatilo, kẻ giết người hàng loạt nổi tiếng có phải cũng là người cha không. Có lẽ ông ta là một người cha tốt. Vậy thì đứa con trai (của ông) phải đối xử với ông ta thế nào?
Chikalo đã sát hại mấy chục mạng người. Tổ quốc của tôi thì lại sát hại hàng triệu, hàng triệu người. Kể cả người ngoại bang lẫn đồng bào của mình. Đồng bào của mình thì nhiều hơn rất nhiều. Và không thể nào chấm dứt.
Cha tôi đã chiến đấu để chống lại tội ác của chủ nghĩa phát-xít, nhưng ông ta ta bị một tội ác (tội đồ) khác lợi dụng. Ông ấy và hàng triệu người lính xô-viết khác, những người đã trở thành nô lệ, đã không mang lại cho thế giới một sự giải phóng mà chỉ là một nền nô lệ khác. Người dân đã hy sinh tất cả vì chiến thắng, nhưng hoa quả của chiến thắng lại là mất tự do và đau khổ.
Chiến thắng không đem lại cho kẻ nô lệ điều gì khác ngoài cảm nhận sự vĩ đại của chủ nhân. Chiến thắng to lớn chỉ xác nhận sự nô lệ to lớn của họ mà thôi.
Và giờ đây người Nga lại được kêu gọi ra trận để chống lại chủ nghĩa phát-xít.
Không biết đã bao nhiêu lần trong lịch sử, kẻ độc tài đã dùng chiêu bài yêu tổ quốc để duy trì quyền lực của mình. Trên màn truyền hình tiếng hò hét loạn cuồng càng to hơn: ”nước Nga vĩ đại”, ”chúng ta hãy đứng lên”, ”trả lại đất đai của người Nga”, ”bảo vệ tiếng Nga”, ”tập hợp thế giới của người Nga”, ”chúng ta hãy bảo vệ thế giới thoát khỏi chủ nghĩa phát-xít”.
Từ chính phủ này đến chính phủ khác, họ luôn giăng câu người dân bằng cái mồi yêu tổ quốc, nay họ đang giăng câu và trong tương lai họ cũng sẽ giăng câu. Một lần nữa, nền độc tài lại kêu gọi thần dân bảo vệ tổ quốc để bảo vệ chính mình. Và hệ thống tuyên truyền, bất chấp mọi thủ đoạn, tận dụng chiến thắng đã đạt được trong chiến tranh vì tình yêu tổ quốc vĩ đại (để mị dân). Dân tộc của tôi (Nga) đã bị lấy đi dầu mỏ, đã bị lấy đi bầu cử (tự do), đã bị lấy đi đất đai. Cả chiến thắng cũng bị lấy đi.
Lịch sử đang được viết lại, trong đó chỉ để lại những chiến thắng trong các cuộc chiến và danh dự của người lính. Các sách giáo khoa được thêm một chương về sự hoàn trả vinh quang của Crime. Đang đợi viết một chương tiếp theo: Kiev, như một thằng con hoang đàng, lê gối để sà vào lòng thế giới Nga.
Những kẻ côn đồ thuộc quyền lực của Nga đã và đang kích động lòng hận thù giữa hai dân tộc chúng ta (Nga và Ucraina). Qua truyền hình họ đã phạm phải sự xảo trá không thể tha thứ: họ đã làm cho người Nga và Người Ucraina chống đối nhau.
Cha tôi là người Nga, mẹ tôi là người Ucraina. Bây giờ, đôi lúc tôi nghĩ: cha mẹ tôi chết đi là một điều tốt, vì họ không biết, người Nga và người Ucraina đang tàn sát lẫn nhau.
Việc sát nhập Crime (vào nước Nga) đã mang lại cho ông Putin lợi ích của lòng yêu nước. Nhưng cái đó đã xuống dốc rồi, bây giờ ông ta cần có lòng yêu nước mới. Đối với chế độ độc tài thì hành động chiến tranh không quan trọng bằng tình trạng chiến tranh. Điều xấu nhất đang ở phía trước.
Ngày 9 tháng năm trên nước Nga của Putin đã cách xa chiến thắng của dân tộc, chiến thắng của cha tôi. Đó không phải là ngày hòa bình và cũng không phải ngày tưởng niệm những nạn nhân, mà là ngày vung vũ khí, ngày gây hấn, ngày chiến tranh giữa dân mình với ngoại bang, ngày của những chiếc hòm áo quan bằng thiếc, ngày của sự đại gian dối và đại xảo trá.
Dĩ nhiên, tôi mong muốn sự chiến thắng cho tổ quốc tôi. Thế nhưng, chiến thắng cho đất nước tôi là gì đây? Mỗi chiến thắng của Hitler là một thất bại cho dân tộc Đức. Và sự sụp đổ cuối cùng của phát-xít Đức là chiến thắng vĩ đại dành cho người dân Đức, bởi vì họ là những người đầu tiên trong lịch sử đã cho ta thấy, làm thế nào để một dân tộc có thể hồi phục và sống làm người, không hề bị điên loạn bởi chiến tranh.
Trước mắt của chúng ta, nước Nga từ thế kỷ 21 đã quay trở lại thời trung cổ. Một đất nước mà nơi đó không khí chứa đầy thù hận, không thể hít thở. Trong lịch sử, tiếp sau lòng hận thù lớn là sự đổ máu lớn. Điều gì đang chờ đợi đất nước của tôi? Nó có bị biến thành đại Donbass không?
Bố ơi, chúng ta đã thua trận rồi.
